नगरपालिकाको विधमान अवस्था
यस नगरपालिकाको भौगोलीक अव्सिथिति, एतिहासिक चिनारी तथा नामकरण, राजनीतिक अव्सिथिति, प्राकृतिक तथा सांकृतिक उतकिरिस्थाता, बिकाश संभावनाहरुलाई देहाय बमोजिमका शिर्षकहरुमा व्यख्या गरिएको छ ।
१ भौगोलिक अवस्थिति
कमला नगरपालिका समुन्द्री सतहबाट ७६ मिटर देखी ९१ मिटर सम्मको उचाइमा अवस्थित रहेको छ । यो नगरपालिका भौगोलिक अवस्थितिका हिसाबले २६ डिग्री ३८ मिनेट ६० सेकेन्ड देखी २६ डीग्री ४५ मिनेट ३६ सेकेन्ड उत्तरी अक्षांश र ८६ डिग्री ५ मिनेट २४ सेकेन्ड देखी ८६ डीग्री १२ मिनेट ० सेकेन्ड पुर्वी देशान्तरमा फैलिएको छ ।
यस नगरपालिकाको पूर्वमा कमला नदी सिरहा जिल्ला पशचिममा धनुषा जिल्लाको शहिदनगरपालिका र कमला नदी सिरहा जिल्ला र दक्षिणमा जनकनन्दनी गाउँपिलका रहेको छ । कूल क्षेत्रफल ६५.८६ वर्ग कि.मी. रहेको यो नगरपालिका जिल्लाको कूल क्षेत्रफल ११८९.५५ वर्ग कि.मी. को ५.५३ प्रतिशत भू भाग ओगटेको छ ।
२ एतिहासिक चिनारी तथा नामाकरण
एतिहासिक प्राकृतिक तथा साँस्कृतिक रुपले महत्वपूर्ण क्षेत्रको रुपमा रहेको यस कमला नगरपालिकाको नामाकरण प्रसिद्ध कमला नदीको नामबाट नामाकरण गरिएको हो । धनुषा जिल्लाको सदरमुकाम जनकपुरबाट करीब २१ कि.मी. पूर्वमा अवस्थित रहेको यस नगरपालिकाको केन्द्र साविकको माची झिटकिहया गाँउपालिकाको कार्यालयमा रहेको छ ।
३ राजनीतिक अवस्थिति
कमला नगरपालिका संघीय नेपालको प्रदेश नं. २ अन्तर्गत धनुषा जिल्ला प्रतिनिधिसभा क्षेत्र नं. २ तथा प्रदेश सभा क्षेत्र नं. क अन्तर्गत रहेको छ । यो नगरपालिका पूर्ण रुपले तरार्इ भू भागमा अवस्थित छ । साविकका माची झिटकहिया दुवरकोट हथलेटवा बल्हा सघरा लक्कर सिग्याही मडान र हरिने गरी ६ वटा गा.वि.स. का सम्पूर्ण वडाहरु समावेश गरी जम्मा ९ वटा वडामा विभाजित यस नगरपालिका कूल क्षेत्रफल ६५.८५ वर्ग कि.मी.मा फैलिएको छ । यस नगरपालिकाको केन्द्र साविक माची भिटकहिया गा.वि.स. कार्यालय रहेको स्थान माची भिटकिहयामा रहेको छ ।
नगरपालिकाको वडा बिभाजन तथा क्षेत्रफल देहाय अनुसार रहेको छ ।
कमला नगरपालिकाको वडा बिभाजन तथा क्षेत्रफल
वार्ड नं.
समावेश साविक गा.वि.स. / न.पा. र वडा
क्षेत्रफल वर्ग कि.मी.मा
प्रतिशत
१
दुवरकोट हथलेटवा ४ ५ ७ ८ र ९
६.३३
९.६१
२
माची भिटकिहया १ २ ३ र ८
६.२६
९.५१
३
माची भिटकिहया ४ ५ ६ ७ र ९
४.१३
६.२७
४
बल्हा साघारा १-९
४.९५
७.५२
५
लक्कड १-९
१२.६१
१९.१५
६
सिग्याही मडान ५-९
६.१३
९.३१
७
सिग्याही मडान १-४
९.३६
१४.२१
८
हरिने १-९
१०.७४
१६.३१
९
दुवरकोट हथलेटवा १ २ ३ र ६
५.३५
८.१२
जम्मा
६५.८५
१००.००
४ धरातलीय अवस्था
पूर्णत तराई भू-भागमा अवस्थित जिल्ला अन्तरगत रहेको यस क्षेत्रमा धरातलीय स्वरुपका हिसाबले अधिकांश भू-भाग समथर भागले ओगटेको छ । नगरपालिकाको भु-उपयोगलाई वर्गीकरणलाई द्दक्षङ्क गर्दा कृषीयोग्य जमिन ८५.१२ प्रतीशत र बगर क्षेत्र ५.४२ प्रतिशत रहेको छ । यस सम्बन्धी थप विवरण देहायको तलिकामा दिईएको छ ।
वार्ड नं.
भु-उपयोग
क्षेत्रफल वर्ग कि.मी.मा
प्रतिशत
१
खाली जमीन
०.७
१.०६
२
कृषियोग्य जमीन
५६.०५
३
चरण क्षेत्र घाँसे भूमी
२.४७
४
झाडिबुटयान
०.९१
५
बगर क्षेत्र
३.५७
६
ताल तलाउ पानीले ढाकेको क्षेत्र
२.०४
जम्मा
६५.८५
जनसंख्याको अवस्था
यस पिरच्छेदमा नगरपालिकाको जनसंख्या घरधुरीको विवरण जस्ता विषयहरुको विशलेषण गरिएको छ ।
१ जनसंख्या वितरणको अवस्था
राष्टिय जनगणना २०६८ अनुसार नगरपालिकाको कूल घरपरिवार संखया ६९९९ र जनसंख्या ३८६२४ रहेकोमा घरपरिवार सर्वेक्षण २०७६ अनुसार नगरपालिकामा रहेको घरपरिवार संख्या १८७५२ र जनसंख्या ९३०१६ रहेको देखिएको छ । वडा अनुशार सबै भन्दा उच्च जनसख्या वडा नं. २ मा ६६१५ रहेको छ भन्ने सबै भन्दा न्यून वडन नं. ९ मा ३२९९द रहेको देखिन्छ । जस अनुशार हालको औषत घरपरिवारको आकार ४.९५ र लैंगिक अनुपात ११८.८ रहेको छ । राष्टिय जनगनणा २०६८ र घरपरिवार सर्वेक्षण २०७५ तुलनात्मक अध्ययन गर्दा जनसंख्याको वृद्धिदर २०.३ प्रतिशत रहेको देखिन्छ । जनसंख्यिक सूचकहरुको मान फरक हुनुमा जनगनणा २०६८ र घरपरिवार सर्वेक्षन २०७५ मा गणनामा लिइएका आधारहरु फरक हुनु प्रमुख रुपमा रहेकव देखिन्छ । सर्वेक्षण अनुसार जनसंख्याको अवस्थालाई वडागत विवरण देहाय बमोजिम रहेको छ ।
वडा नं.
जनगणना २०६८ अनुसार
घरपरिवार सर्वेक्षण २०७६ अनुसार
घरधुरी
जनसंख्या
घरधुरी
जनसंख्या
जनसंख्या बृद्धिदर
पुरुष
महिला
जम्मा
पुरुष
घरमुली
महिला
घरमुली
जम्मा
पुरुष
महिला
उपल्बध नभएको
जम्मा
१
७२४
१७११
१९५७
३६६८
७३२
१२७
८५९
२३४८
२००७
०
४३५५
१८.७३
२
९५७
२६१४
२६२८
५२४२
१५२७
९०
१६१७
३५९४
३०१५
६
६६१५
२६.१९
३
७८१
१९३८
२०९८
४०३६
१३१४
७३
१३८७
३१४६
२४९६
१
५६४३
३९.८२
४
६९८
१९३४
२०९६
४०३०
५७१
३६७
९३८
२८३३
२४१५
०
५२४८
३०.२२
५
७४८
२०९३
१९९८
४०९१
८३६
२८७
११२३
२९९८
२५१०
०
५५०८
३४.६४
६
८२६
२३१४
२४५१
४७६५
८२४
८८
९१२
२८१९
२४४१
०
५२६०
१०.३९
७
७६०
२२६४
२२७१
४५३५
७६१
७२
८३३
२४७६
२१८६
१
४६६३
२.८२
८
९३९
२३८७
२६६४
५०५१
८३८
२२७
१०६५
३२३७
२६७५
१
५९१३
१७.०७
९
५६६
१४७६
१७३०
३२०६
६१४
४७
६६१
१७९३
१५००
६
३२९९
२.९०
जम्मा
६९९९
१८७३१
१९८९३
३८६२४
८०१७
१३७८
९३९५
२५२४४
२१२४५
१५
४६५०४
२०.३
२ जनघनत्वको अवस्था
जनगनणा २०६८ अनुसार जनघनत्व ५८६.४६ जना प्रतिवर्ग किलोमिटर रहेकोमा घरपरिवार सर्वेक्षण २०७६ अनुसार ११३ जना प्रती वर्ग किलोमिटरले वृद्धि भई ७०६.२ जना प्रती वर्ग किलोमिटर रहेको देखिएको छ । यस सम्बन्धी वडागत विवरण देहाय बमोजिमको तालिकामा प्रस्तुत गरिएको छ ।
वडागत जनसंख्या सम्बन्धी विवरण
वडा नं.
क्षेत्रफल
जम्मा जनसंख्या
जनघनत्व जना प्रती बर्ग कि.मी.
१
६.३३
४३५५
६८८.०
२
६.२६
६६१५
१०५६.७
३
४.१३
५६४३
१३६३.३
४
४.९५
५२४८
१०६०.२
५
१२.६१
५५०८
४३६.८
६
६.१३
५२६०
८५८.१
७
९.३६
४६६३
४९८.२
८
१०.७४
५९१३
५५०.६
९
५.३५
३२९९
६१६.६
जम्मा
६५.८५
४६५०४
७०६.२
स्रोत राष्टिय जनगणना २०६८ र घर परिवार सर्वेक्षण
